دهه شصت، وقتی در مجله‌ها می‌خواندیم که مثلا همه اطلاعات دایره‌المعارف بریتانیکا روی یک چیپ قابل ذخیره‌سازی است یا وقتی نخستین اخبار مربوط به امکان ذخیره‌سازی حجم انبوه اطلاعات روی یک سی‌دی را می‌شنیدیم، به هیجان می‌آمدیم.
در همان زمان وقتی در فیلم‌های محبوب زمان جنگ سرد می‌دیدم که عکس‌ها و اطلاعات جاسوس‌ها روی میکروفیلم ذخیره می‌شود، باز هم شگفت‌زده می‌شدیم.
سال‌ها گذشت و با آمدن اینترنت و DVD و هاردهای پرظرفیت و حافظه‌های فلش همه چیز متحول شده است، ما دیگر حس می‌کنیم که برای ذخیره کردن حجم انبوه اطلاعات شخصی، هیچ محدودیتی نداریم، ما می‌توانیم تقریبا همه موسیقی‌های مورد علاقه خود را روی گوشی موبایلمان داشته باشیم، ما می‌توانیم روی یک تبلت، صدها کتاب را با خود به این سو و آن سو ببریم.
اما آیا تا حالا به دوام این اطلاعات فکر کرده‌ایم؟
اگر جزو کسانی هستید که آرشیو فیلم دارند، نگاهی به سی‌دی‌هایی که بیشتر از ۱۰ -۱۲ سال از عمرشان گذشته است و در آرشیو دارید بیندازید، می‌بینید که بعضی از آنها به درستی کار نمی‌کنند. طول عمر مفید آنها به طور متوسط فقط یک دهه است، نه بیشتر!
هارد دیسک‌ها قابل اعتماد نیستند و شما نباید انتظار داشته باشید که مثلا چند دهه بعد هم اطلاعات آنها قابل دسترسی باشند.
از یک بعد، ممکن است قضیه را چندان جدی نگیرید، چرا که مثلا اگر سی‌دی‌های فیلمتان از بین رفته، میتوانید به آسانی از اینترنت با کیفیت بهتری آنها را دانلود کنید یا اصلا نسخه بلو ری آنها را بخرید.
اما چه بر سر عکس‌های باارزش شخصی شما خواهد آمد؟ مهم‌تر از آن ما انسان‌ها برای حفظ میراث فرهنگی خود چه کرده‌ایم؟
بسیار عجیب است که «کاغذ» که به نظر فناوری قدیمی‌ای می‌آید، نسبت به سی‌دی‌ها و هاردها، دوام بیشتر دارد. کاغذ اگر با شیوه خوبی تهیه شده باشد و کیفیت‌اش بد نباشد، در شرایط نسبتا خوب، می‌تواند پنج قرن دوام بیاورد، اما آیا شما هم‌اکنون در منزل میتوانید قسم بخورید که عکس‌ها و فیلم‌های خانوادگی‌ای را که روی یک DVD ذخیره کرده‌اید، بتوانید چند دهه بعد هم تماشا کنید؟
کتیبه‌های سنگی، به نظر فناوری بسیار پیش و پا افتاده‌ای بودند، اما دست‌کم آن موقع سفارش‌دهندگان این کتیبه‌های می‌توانستند مطمئن باشند که هزاران سال بعد هم، اطلاعات آنها قابل دستیابی هستند.
خلاصه اینکه فناوری ما، توانسته است اطلاعات را بسیار فشرده کند و دسترسی پرتابل به آنها را ممکن کند و امکان اشتراک آنها را فراهم کند، اما گویا چیز فراموش‌‌شده، کار روی تضمین دوام و فناناپذیری آنها بوده است.
- ۹۲/۱۲/۲۲