تلویزیون با خود این ذهنیت را به دنبال می آورد که: «منو سرگرم کن، همه چیز رو برام آسون کن!»
در حال که کتاب می گوید: «با من کلنجار برو! سوال کن! ذهنمو هول بده! بذار فکر کنم!»
منبع: ویلیامز، پت؛ رز، پگی ماتیوس (1387). بخوان برای زندگی: 11 قدم برای تغییر کیفیت زندگی خود با کتاب خواندن. ترجمه الهام شریف همدانی. ص 26
مروزه، حدود 50 هزار کارت ِ راهنما، روی دیوارهای کتابخانه ی سانفرانسیسکو چسبانده شده است که قبلا همه ی این ها به جای دیوار، جزو فهرست الفبایی کتاب ها بودند و همچنین ممکن است به زودی تبدیل به عناصری تزئینی شوند. امروزه، نه تنها طرفداران کتابخانه ها، می توانند به صورت الکترونیکی میان مجموعه ی کتب به جستجو بپردازند، بلکه می توانند بدون حضور فیزیکی در کتابخانه، کتاب های الکترونیکی را به امانت بگیرند. برای قشر کتابدار، "امانت ِ آنلاین" یک پیشنهاد طبیعی در عصر دیجیتال است. ناشران و کتاب فروش ها، می ترسند که این کار باعث زوال رونق کار آن ها شود.
نگرانی درباره اثرات کتابخانه ها بر تجارت کتاب، چیز تازه ای نیست. اما امروزه با وجود وسایل دیجیتال، دسترسی خوانندگان به این کتاب ها به آسانی و با سرعت بیشتری انجام می شود و این نگرانی را شدت بیشتری بخشیده است. همانطور که Brian Napak صاحب انتشاراتی بزرگ Macmillan در سال 2011 گفته، ترس اصلی این است که "شخصی که کارت کتابخانه را گرفت، دیگر مجبور نخواهد بود که هیچ کتابی را بخرد."
کتاب های چاپ شده فقط در ساعاتی که کتابخانه ها باز هستند می توانند به امانت گرفته شوند، بنابرین بسیاری از خوانندگان زحمت خرید آن را تقبل میکنند تا نسخه ی خودشان را داشته باشند. اما امانتِ الکترونیکی کار را بسیار ساده و راحت کرده است: هرگونه کاربر، با حق امتیاز خود می تواند فایل دیجیتال کتاب مورد نظرش را فورا دانلود کند. (پس از اتمام دوره ی امانت، فایل الکترونیک کتاب خود به خود از بین خواهد رفت) اما این، خود سرآغاز شروع مشکلات بزرگ دیگری است: آیا کتابخانه ها، باید نسخه های متعددی از یک کتاب را بخرند یا فقط یکی؟ مساله امنیت چه می شود؟ یک هکر می تواند با نفوذ به سیستم کتابخانه، کل کتاب های الکترونیکی موجود را غارت کند.
Phil Bradley ، رئیس مرکز تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی Chartered، معتقد است که "کتابدارها، مقابل شیطان زانو زده اند". او دراین باره به کتابدارانی اشاره می کند که اخیرا در لندن گردهم آمده بودند تا درباره ی ناراحتی شان از وجود پدیده ی امانت الکترونیکی با یکدیگر گفتگو کنند. برخی ناشران از فروش کتاب های الکترونیکی خود به کتابخانه های عمومی سرباز زده و یا برای آن ها قیمت های گزافی تعیین کرده و محدودیت های شدیدی را برای استفاده از آن ها اعمال می کنند. وی همچنین می گوید: اگرچه 71% از کتابخانه های عمومی بریتانیا، کتاب الکترونیکی به امانت می دهند، با این حال 85% از کتاب های الکترونیکی موجود، اصلا در کتابخانه ها موجود نیست. در آمریکا نیز، کتابخانه های عمومی به طور متوسط دسترسی به 4350 نسخه ی آنلاین را فراهم می سازند. (میزان موجودی کتب الکترونیکی در سایت آمازون که به عنوان غول خرده فروشی آنلاین معروف است معادل 1.7 میلیون نسخه است)
مطابق قانون کپی رایت، کسی که کتاب چاپ شده می خرد می تواند آن را به دیگران قرض یا اجاره بدهد، ولی چنین قانونی درباره کتب های الکترونیک اعمال نمی شود. کتابخانه ها نیز به طور کامل این قوانین را ندارند. در عوض به منظور میزان حق استفاده ی هر کتابی که به امانت می دهند باید مذاکره و گفتگو کنند. آن ها مجموعه ی الکترونیکی خود را روی سرورهایی مانند OverDrive و 3M قرار می دهند که علاوه بر هزینه ی هر کتاب، این کار به طور متوسط ِسالیانه ، حدود 20 هزار دلار هزینه دارد.
هیچ کشوری، تاکنون قانون مشخصی برای امانت آنلاین تصویب نکرده است. البته بریتانیا درصدد بازنگری روی یک سری قوانین است که نتیجه ی آن احتمالا به زودی اعلام خواهد شد. دولت های دیگر نیز منتظر هستند تا ناشران قوانین خودشان را وضع کنند. در کشور آمریکا، که سه چهارم کتابخانه های عمومی آن، کتاب الکترونیکی به امانت می دهند، هرکدام از شش غول انتشاراتی آن قوانین خاص خودشان را دارند. انتشاراتSimon & Schuster با هرگونه امانت کتاب به صورت الکترونیکی به شدت مخالف است و از این کار سر باز می زند. کتاب های انتشارات HarperCollins نیز بعد از هر 26 بار امانت دهی، منقضی شده و از بین می رود. انتشارات Penguin نیز کتاب های الکترونیک خود را در 80 کتابخانه ارائه می دهد که تاریخ انقضای آن ها بعد از یک سال سر می رسد. ناشران دیگر نیز خواهان اعمال قوانین و محدودیت هایی نظیر کتب چاپی بر کتب الکترونیکی هستند. مثلا آن ها می خواهند که کتابخانه ها، کتاب های الکترونیکی را هرچند وقت یک بار و به صورت دوره ای، جایگزین کنند، همانگونه که کتاب های چاپی بعد از مدتی کثیف و پاره می شدند و مسئولان مجبور بودند نسخه های جدید را جایگزین آن ها کنند.
البته قوانین دیگری نیز در حال اجرا است. کانادا در حال تهیه ی نرم افزار ملی امانت کتب الکترونیک است که توسط آن کتابخانه ها دیگر مجبور نیستند مجموعه ی الکترونیکی خود را به وسیله اشخاص ثالث میزبانی کنند. {توضیح مترجم: مجبور نیستند کتاب های خود را روی سرورهای افراد دیگر قرار دهند}. انتشارات Small Canadian با مساله امانت کتاب به صورت آنلاین موافق است.Paul Whitney، رئیس این انتشاراتی و رئیس سابق کتابخانه عمومی ونکوور می گوید: "بازار فروش کتاب به کتابخانه ها حدود 40% از سهم تجارت انتشاراتی ها را در کانادا در برمی گیرد." اما این رقم در آمریکا فقط 5% است.
کتاب جدید، داستان جدید!
بعضی از کتابخانه ها، به ازای هر بار امانت دادن یک کتاب الکترونیک، به ناشر آن حق الزحمه می پردازند. در کشور دانمارک، به ازای هر امانت، 17 کرون (حدود 3 دلار) به ناشر پرداخت می کردند اما با وجود پرداخت این رقم بالا، بزرگترین انتشاراتی این کشور از ادامه این کار سرباز زد. این نگرانی وجود داشت که پدیده ی امانتِ الکترونیکی کتب، نسخه های چاپی را مورد هجمه ی خود قرار دهد. علاوه براین در بعضی از کشورها، گرفتن هزینه از مردم به دلیل استفاده از کتابخانه غیرقانونی است. با اینکه دانشگاه ها، نشریات مورد نیاز خود را می خرند، برخی نیز خواهان افزوده شدن گزینه ی "اشتراک" برای گروهی از کتاب ها در صنعت چاپ وانتشارات هستند ولی ناشران نگرانند تا این کار، ارزش مشتری و کتابخانه را در ذهن مردم کم رنگ نکند.
پدیده ی امانتِ الکترونیکی، نه تنها کنترل ناشران روی کتب هایشان را کاهش می دهد، بلکه اقتدار کتابخانه ها را نیز کم خواهد کرد. میزبانی سرورهای خارجی از مجموعه کتاب های آنلاین، به معنی وجود یک موقعیت سخت و نگران کننده درباره رعایت حریم خصوصی است، علی الخصوص که انتقال این مجموعه ها به سرورهای دیگر سخت و غیرممکن به نظر می رسد. Alan Inouye رئیس انجمن کتابخانه های آمریکا می نویسد: "کتابخانه ها به طور غیورانه ای از اطلاعاتشان دربرابر امانت گیرندگان محافظت می کنند، اما امانتِ الکترونیکی کتاب ها، پدیده ای جدید است که میتواند ناشران را مورد استثمار قرار دهد."
اما در این بین نگرانی بزرگ تری ناشران و کتابخانه داران را تهدید میکند و آن مسئله ی رقابت است. در سال 2011، سایت آمازون برنامه ی امانت ِ الکترونیکی کتاب را راه اندازی کرد. سپس آن را در بریتانیا، فرانسه و آلمان نیز گسترش داد. کاربرانی که برای سرویس اولیه ی آمازون شامل پست رایگان و دیدن فیلم ها با پرداخت هزینه سالانه ثبت نام کرده بودند، اکنون می توانستند از سرویس امانت الکترونیکی کتاب نیز استفاده کنند و ماهیانه یک کتاب به وسیله ی Kindle، سرویس الکترونیکی کتابخوانی سایت آمازون، قرض بگیرند. تاکنون هیچ اقدامی از سوی ناشران در این باره صورت نگرفته است. البته کتابداران نیز از این قضیه دل خوشی ندارند اما زیاد نگران نیستند. Laura Lent ، رئیس کتابخانه عمومی سانفرانسیسکو می گوید که امانت کتاب از کتابخانه ی او برخلاف سایت آمازون "هیچ" هزینه ای ندارد.
Stuart Hamilton، عضو فدراسیون بین المللی انجمن ها و موسسات کتابداری، معتقد است که کتابخانه ها و صنعت انتشار ِ کتاب، هرکدام منافع متفاوتی دارند، اما اگر نسل آینده، تمایلی به عادت کتاب خواندن نداشته باشد، هر دو آن ها از بین خواهند رفت. امانت گرفتن کتاب از کتاب خانه ها، کاری بسیار با ارزش در جهت گسترش و ایجاد علاقه به کتابخوانی است.
بسیاری می پرسند که امانت الکترونیکی، که موجب می شود مراجعه کنندگان به جای استفاده از کتابخانه های عمومی در خانه بمانند، مورد علاقه ی کتابخانه ها می باشد یا خیر؟ (با توجه به حمایت مالیات دهندگان) یک منتقد، امانت الکترونیکی را "تحمیل بیکاری بر کتابداران در سال 2013" خوانده است. اما بر اساس تخمین مرکز تحقیقی Pew ، 62% کتابخانه های آمریکا تنها منبع دسترسی رایگان کاربران به اینترنت هستند {توضیح مترجم: که انگیزه ای برای به کتابخانه آوردن مراجعه کنندگان است}. به علاوه، بسیاری برای آموختن ِ شیوه کتاب خواندن به صورت الکترونیک به کتابخانه مراجعه می کنند. بنابراین داستان کتابداران همچنان صفحات بسیاری برای خوانده شدن دارد.
محمد حسنلو - اوپن سایت مرجع راهنما برای آموزش عالی در رشته های تحصیلی مختلف محسوب می شود که اخیراً در گزارشی به نقل از انجمن کتابخانه های آمریکا با اشاره به روند فعالیت های این کتابخانه ها از سال 2005 تا 2011 شمایی از آینده وضعیت کتابخانه ها ارائه کرده است؛ آینده ای که بدون شک بر مدار الکترونیکی شدن خدمات و منابع است. دانستن وضعیت کتابخانه های آمریکا از این جهت که ما در کشورمان حدود 4هزار کتابخانه داریم که تجیزات و امکانات آنها هرگز نه با هم هماهنگ است و نه در حد مطالبات روز مردم، خالی از لطف نیست. بویژه که حدود 70 درصد آمریکایی ها از کتابخانه های عمومی استفاده می کنند که تنها برای مطالعه نیست بلکه بیشتر به خاطر خدمات متنوعی است که در این کتابخانه ها ارائه می شود؛ برای نمونه حدود 30 میلیون آمریکایی برای یافتن شغل خود به کتابخانه های عمومی در این کشور مراجعه می کنند. همچنین اتصال رایانه های متعدد کتابخانه ها به اینترنت و شبکه های اجتماعی، دیگر دلیل علاقمندی مردم برای حضور در کتابخانه هاست. اگرچه طبق آمار 76 درصد کتابخانه ها جوابگوی درخواست رایانه به مخاطبان را ندارند.
کتابخانه های عمومی آمریکا با هدف توجه بیشتر شهروندان به مطالعه کتابهای دیجیتال، کتابهای صوتی، فیلم و موسیقی را برای بارگذاری روی رایانه، تلفن همراه و پخش کننده های Mp3 به صورت رایگان عرضه می کنند.
بسیاری از کتابخانه های عمومی در آمریکا نسخه های الکترونیک، صوتی و تصویری کتابهای خود را برخلاف کتابفروشیهای الکترونیک مثل "آمازون" و "آی- تیونز" به صورت رایگان در اختیار شهروندان قرار می دهند.
این کتابها می توانند روی رایانه، تلفن همراه و پخش کننده های Mp3 بارگذاری شوند.
درحال حاضر در حدود 50 هزار عنوان کتاب الکترونیک، کتاب صوتی، موسیقی و فیلم در کتابخانه های دیجیتال این کشور عرضه می شود.
در این خصوص مقامات کتابخانه عمومی فونیکس اظهار داشتند: "منابع الکترونیک کتابخانه عمومی فونیکس اغلب شامل کتابهای محبوب و معروف هستند که می توانند برای مثال در حال رانندگی شنیده شوند."
این برنامه در حال حاضر در بسیاری از کتابخانه های آمریکا اجرا می شود. یکی از مهمترین توزیع کننده های کتابخانه ها OverDrive است که با ناشران بزرگ و تهیه کنندگان فیلم و موسیقی در خصوص توزیع نسخه های الکترونیک قابل بارگذاری روی تمام انواع پخش کننده های دیجیتال به توافق رسیده است.
به گفته مدیر بازاریابی OverDrive، درحال حاضر این شرکت توزیع کننده 100 هزار عنوان کتاب الکترونیک در اختیار دارد و با حدود 7 هزار 500 کتابخانه همکاری می کند.
تعداد کتابخانه های عمومی امریکا: 16.600 واحد (ثابت)
خدمات کاریابی: هر روز 300.000 امریکایی در کتابخانه ها از خدمات کاریابی استفاده می کنند.
خدمات Wi-Fi: اغلب کتابخانه های عمومی دسترسی بدون سیم رایگان به اینترنت را برا بکاربران خود فراهم می کنند. اکنون حدود 12.000 کتابخانه این امکان را ارائه می نمایند. (مقایسه کنید با 11.000 نقطه دسترسی شرکت Starbucks و 1300 نقطه دسترسی شرکت Borders and Barnes & Noble)
خدمت به مشاغل: صاحبان مشاغل و کارکنان برای حمایت از مشاغل کوچک خود ماهانه 2.8 میلیون بار از کتابخانهها استفاده میکنند.
کارت عضویت: کارتهای عضویت کتابخانه به اندازه کارتهای اعتباری متداول هستند، دو سوم امریکایی ها کارت کتابخانه دارند. نخستین کارتی که در کیف پول جوانان امریکایی قرار می‌گیرد، کارت کتابخانه است.
آموزش فناوری: حدود 5.400 کتابخانه عمومی کلاس های آموزشی فناوری رایگان برگزار می نمایند. روزانه 14.700 نفر در کلاس های کامپیوتر کتابخانه ها شرکت می کنند که ارزشی معادل 2.2 میلیون دلار برای استفاده کنندگان ایجاد می کند. این ارزش سالانه معادل 629 میلیون دلار است. (مقایسه کنید با 4.000 آموزشکده کامپیوتر در امریکا)
کتابخانه ها در قلب جوامع ما هستند، منبعی برای مردم در هر سنی، برای یافتن آنچه موجب ارتقای کیفیت زندگی می شود.
امانت فیلم: امریکایی ها روزانه 2.1 میلیون دی‌وی‌دی از کتابخانه امانت می گیرند. (مقایسه کنید با 2.2 میلیون دی‌وی‌دی اجاره ای از شرکت Netflix و خودپردازهای شرکت RedBox)
اتاق ملاقات: کتابخانه های عمومی بیش از مراکز ارائه دهنده سالن و تسهیلات کنفرانس و... اتاق های ملاقات رایگان ارائه می نمایند. هر روز 225.000 نفر از اتاق های ملاقات کتابخانه های عمومی استفاده می کنند (به ارزش 11 میلیون دلار روزانه؛ یعنی 3.2 میلیارد دلار در سال). تعداد کتابخانه های عمومی ارائه دهنده این فضا به 10.800 می رسد. (مقایسه کنید با مجموع سایر مراکز ارائه دهند سالن که 6.600 تاست.)
خدمات کاریابی: امریکایی ها زمانی که در جستجوی شغل جدیدی هستند، به کتابخانه می روند. کتابخانه های عمومی و مراکز کاریابی هر دو به ارائه خدمات مشاوره کاریابی و تکمیل رزومه و کمک به تکمیل برنامه های لازم می پردازند. اما نسبت ارائه کمک های کاریابی در کتابخانه به مراکز کاریابی 13.000 به 3.000 است.
سینما، ورزشگاه، کتابخانه: هر سال امریکایی ها بیش از سینما رفتن، و 6 مرتبه بیش از شرکت در مسابقات ورزشی (فوتبال، بسکتبال، بیس بال، هاکی و...) به کتابخانه مراجعه می کنند.
در گردش: گردش مواد کتابخانه های عمومی امریکا در هر روز (7.9 میلیون واحد) به اندازه جابجایی بسته های شرکت FedEx در سراسر جهان (8 میلیون واحد) است. روزانه به ارزش 82 میلیون دلار گردش مواد در کتابخانه اتفاق می افتد.
وب‌سایت وزارت امور خارجه آمریکا نوشت:
به گفته 70 درصد از مردم آمریکا، کتابخانه های عمومی به بهبود کیفیت زندگی در جامعه آن ها کمک می کنند.
کتابخانه های عمومی در کانون زندگی آمریکایی قرار دارند. کتابخانه های عمومی به دانش آموزان در انجام تکالیف، و به کارآفرینان در مدیریت فعالیت های تجاری کمک، امکان دستیابی والدین پرمشغله به اطلاعات تربیت کودک را فراهم کرده، و اطلاعات به روز شده ای را در زمینه سلامتی در اختیار سالمندان قرار می دهد. در حدود 70 درصد از مردم آمریکا می گویند که کتابخانه های عمومی کیفیت زندگی در جامعه آن ها را بهبود می بخشد. و 96 درصد از مردم آمریکا اعتقاد دارند، کتابخانه ها به دلیل ایجاد امکان دسترسی رایگان به اطلاعات و منابع، نقش مهمی در ارائه فرصتی به افراد برای موفقیت دارند.
کتابخانه های عمومی در ایالات متحده نخست بین اواسط تا اواخر سال های دهه 1800، زمانی که علاقه به آموزش همگانی و اشتیاق برای در اختیار قرار دادن دانش منجر به حمایت های عمومی گسترده برای کتابخانه های رایگان شد تاسیس شدند. هدف این کتابخانه ها ارائه شیوه ای به مردم برای ادامه آموزش پس از پایان مدرسه بود، و به همین دلیل است، که کتابخانه عمومی گاهی اوقات "دانشگاه مردمی" – مکانی که همگان امکان یادگیری، به همراه دسترسی رایگان به طیف گسترده ای از منابع چاپی و الکترونیک را دارند نامیده می شود.
امروزه، کتابخانه های همگانی آمریکا کامپیوترهایی با اینترنت رایگان و دیگر منابع الکترونیکی در اختیار دارند. با افزایش تعداد فعالیت های تجاری و سازمان های دولتی که خواستار ثبت درخواست های شغلی آنلاین توسط متقاضیان هستند، بسیاری از کتابخانه های عمومی امروزه به مشتریان خود در زمینه ثبت کامل درخواست های شغلی آنلاین، فراهم آوردن دسترسی به پایگاه های اطلاعاتی مشاغل، و ارائه نرم افزارها یا دیگر منابع برای کمک به نوشتن سابقه کاری مشتریان کمک می کنند. در واقع، بسیاری از کتابخانه های عمومی آمریکا تنها ارائه دهنده موجود برای دسترسی رایگان به کامپیوتر و اینترنت در جوامع خود هستند. دسترسی بی سیم به اینترنت اکنون در بیش از 80 درصد از کتابخانه های عمومی آمریکا امکان پذیر است.
به شکلی سنتی تر، کتابخانه های عمومی طیف گسترده ای از کتاب ها و دیگر مطالب خواندنی- شامل " کتاب های ضخیم" و محکم برای کودکان نوپا، کتاب های مصور برای کودکان، کتاب داستان برای نوجوانان و کتاب و مجلات برای بزرگسالان در تمام موضوعات قابل تصور را ارائه می دهند. برای ترغیب خواندن و افزایش باسوادی در جوامع، کتابخانه های عمومی حمایت برنامه هایی برای تمامی سنین- از ساعت های داستان خوانی برای کودکان، تا برنامه های مطالعه کتاب برای جوانان و سخنرانی های پرطرفدار برای بزرگسالان را برعهده دارند. بسیاری از کتابخانه ها حامی برنامه های تابستانی مطالعه کتاب هستند که مشوق هایی را برای ترغیب اعضای خود در تمامی سنین به منظور مطالعه در طول تابستان ارائه می دهد. آنها همچنین اجرای برنامه های فرهنگی ، نظیر خواندن کتاب ها توسط نویسندگان، نمایشگاه های هنری، نمایشگاه های کتاب و دیگر رویدادها را برای جذب مردم برعهده دارند.
کتابخانه های عمومی هم چنین اتاق های ملاقات و تالار اجتماعاتی را علاوه بر اتاق هایی برای مطالعه فردی و گروهی، برای استفاده گروه های اجتماعی در اختیار دارند.
کتابخانه های عمومی در ایالات متحده توسط مالیات های پرداختی مردم حمایت می شوند، و همچنین از برخی از بودجه های ایالتی و فدرال نیز بهره می برند. این بودجه ها توسط دوستان گروه های کتابخانه ای و موسسات کتابخانه ای تکمیل می شوند، و اینگونه منابع غیردولتی کمک های مالی، در شرایط کنونی اقتصادی و با توجه به فشردگی بودجه های داخلی اهمیت فزاینده ای پیدا کرده اند. بر اساس گزارشی از سوی تعاونی بین المللی کتابخانه ای (OCLC)، 31 درصد از آمریکایی های 14 ساله و بزرگتر اعتقاد دارند که کتابخانه های عمومی با توجه به رکود اقتصادی ارزش بیشتری برای جوامع خود پیدا کرده اند.
اوایل آرمانی تر فکر می کردیم و هدف ما هم کتاب خوان کردن عامه مردم بود. بعد از مدت کمی فهمیده بودیم کسانیکه داخل مترو شاغل هستند مثل خیلی از کارمندان وقت آزاد زیاد دارند. روزی چند نفرشان می آمدند داخل فروشگاه ما؛ هم کتاب ها را نگاهی می کردند و هم گپ می زدیم. به دلیل برخورد گرم بچه ها، کار به درد دل و انتخابات و احمدی نژاد و ... هم می رسید.
یکی از مسئول های سکو -که وظیفه اش کنترل مسافرها در زمان سوار و پیاده شده بود- طی چند سری صحبت و گفتگو با هم رفیق شدیم. به او گفتم شما که اینقدر کارتان کم است چرا در اوقات بی کاری کتاب نمی خوانید؟ گفت اتفاقا خودم اهل کتاب هستم، حتی دوره تندخوانی هم گذرانده ام اما کتاب گران شده به همین دلیل بیشتر از کتابخانه کتاب می گیرم. گفتم خیلی خوبه، چه جور کتابی علاقه داری به شما معرفی کنم ببری و بخوانی؟ گفت در زمینه شهدا دنبال الگو می گردم. مدل رفتار با همسرم را می خواهم از شهدا یاد بگیرم. گفتم کتاب های نیمه پنهان ماه را خوانده ای. گفت بعضی هایش را، فقط دیرم شده الان پِیجَم می کنند کجایی؟! گفتم بیا این نیمه پنهانِ شهید ناصر کاظمیِ. فقط یک چیزی، مایه داری حال می کرده. این کارش زیاد مهم نیست بقیه زندگیش را نگاه کن. گفت باشه. تشکری کرد و سریع از فروشگاه به سمت پله برقی ها دوید.
هنوز یک ربع نگذشته بود. داشتم با یکی از مشتری ها صحبت می کردم که داخل فروشگاه شد و با عجله گفت: این را که خوانده بودم سریع یکی دیگه بده برم سرِ کارم. گفتم این یکی را خواندی؟ کتاب پرواز تا بی نهایت؛ زندگی شهید باباییِ. بعضی از علما به عنوان کتاب اخلاق معرفی می کنند. رفت بعد یک ساعت و نیم آمد و گفت خواندم یک کتاب دیگه بده! یک نگاهی به قطر کتاب کردم یک نگاه به او. گفتم مطمئنی که خواندی دیگه؟ ما که سر ِکار نیستیم؟! گفت نه بابا می خوای بپرس، از هر جایی دلت می خواهد. یکی دوتا داستان را پرسیدم. تا شروع می کردم بقیه داستانها را می گفت. گفتم باشه، خوبه! یک پیشنهاد متفاوت. کتاب اخلاقی پیشنهاد کنم می خوانی؟ گفت مثلا چی؟ گفتم کتاب جلسه اخلاق های آقای حق شناس. حاج آقا را که می شناسی؟ بله که می شناسم. آره اسم کتاب مواعظِ. آقای جاودان تاکید دارند که همه خانواده ها باید این دوجلد را داشته باشند و همه اعضای خانواده باید مطالعه کنند. حاج آقا می گویند این کتاب حرف حسابه. اگر کسی بخواند عمرش تلف نمی شود. فعلا جلد یک را شروع کن ببینم چند دقیقه ای(!) تمام می کنی.
*
معمولا غروب ها مغازه اینقدر شلوغ می شود که 4-3 ساعت خیلی سریع می گذرد. ساعت 7شب جمع و جور کردیم و چراغ ها را خاموش کردیم و رفتیم سوار قطار بشویم. از پله برقی رفتیم پایین دیدیم نشسته روی صندلی ایستگاه و بدجوری رفته توی بحرِ کتاب. گفتم چی شد؟ صفحه چندی؟ گفت: هان، سلام. بابا عجب کتابیِ. چرا از اول این را ندادی. خیلی باحاله. گفتم می بینم که بدجوری رفتی توی کتاب. حالا صفحه چندی؟ گفت زیاد نخواندم یعنی خواستم بخوانم ولی نشد. خیلی حرف دارد برای گفتن. اصلا نمی شود همین جوری رفت جلو. الان صفحه بیست و پنجم! هر خط را چند بار می خوانم. می رسم آخر صفحه می آیم از اول شروع می کنم. چی کار کرده آقا حق شناس!
اولین سوال مشتری ها
اوایل کار اولین سوال مشتری ها این بود که «کتابهای شما چند درصد تخفیف است؟». تلاش برای اینکه روی پای خود ایستادن و ارزش کتاب های خوب و خیلی دلایل دیگر نتیجه اش تخفیف ندادن بود. مدتی برای مشتری ها استدلال می کردیم که به این دلیل و آن دلیل نباید تخفیف داد و تخفیف نمی دهیم. دیدیم فایده ای ندارد و قبلاً دیگرانی، ذائقه مردم را عوض کرده اند.
بعد از آن هرکسی این سوال را می کرد با یک جمله جواب می دادیم: « مگر برای پیتزا هم تخفیف می گیرید؟!» و طرف مقابل اول هاج و واج می ماند که یعنی چی؟! و بعد که کمی فکر می کرد، ما هم توضیح می دادیم چطور وقتی ساندویچ و پیتزا می خرید تخفیف نمی گیرید ولی برای کتاب دنبال تخفیف می گردید؟!
دیگر نیازی به استدلال و مثال نیست و مشتری های ما می دانند که تخفیف کتاب به ضرر کتاب های خوب است نه به نفع آنها!
راه کارهایی برای علاقه مند کردن کودکان به کتاب خوانی و البته والدین شان!
وقتی برادن برای اولین بار به خانه کوچک جک رفت، بیش از هر چیز مجدوب جعبه حیوانات او شد. درون جعبه حیوانات یک لاک پشت کله سرخ و یک قورباغه بود که از برکه گرفته بود. کارت های بازی جک نیز برای براندُن جالب بود اما موضوع دیگری نیز توجه برادُن را جلب کرد: مادر جک به بچه ها خوش آمد گفته بود، برای آنها نوشابه ریخته بود و برگشته بود سراغ کتابی که مشغول خواندنش بود.
برادُن پرسید: «مادرت چه کار می کند؟»
جک سرش را بالا برد و گفت: «لابد دارد کتاب می خواند.»
برادن مکث کرد و بالاخره پرسید: «مگر با این سن و سالش به مدرسه می رود؟»
اولین نشانه موفقیت بچه ها در مدرسه، مطالعه در خانه است. برای این که بچه ها در خانه مطالعه کنند باید یک الگوی رفتاری داشته باشند که در خانه مطالعه می کند. اگر والدین کتاب بخوانند، احتمالاً فرزندانشان نیز اهل خواندن می شوند. اگر والدین اهل مطالعه نباشند، احتمالاً فرزندانشان نیز اهل مطالعه نخواهد شد-به نظر این بچه ها خواندن فعالیتی است که صرفاً به مدرسه مربوط می شود.
پس خیلی ساده است: اگر می خواهید فرزندانتان در مدرسه موفق باشد و اگر می خواهید به مطالعه عشق بورزد، اگر می خواهید فرزندتان را کتاب خوان بار بیاورید، خودتان باید مطالعه کنید.
اگر روزنامه صبح را هنگام صرف صبحانه تورق می کنید خوب است اما به هیچ وجه کافی نیست. آنچه فرزندتان نیاز دارد این است که ببیند به طور مرتب برای خواندن کتاب وقت زیادی می گذارید.
اگر اهل مطالعه نیستید مقداری کار می برد:
. باید ببینید که به خواندن چه مطالبی علاقه دارید.
. باید در خانه کتاب داشته باشید.
. باید تلویزیون را خاموش کنید.
. باید کاری در نظر بگیرید که فرزندانتان در زمان مطالعه شما به آن بپردازند.(چطور است به آنها هم کتاب بدهید؟)
هر چقدر هم که کتاب خواندن برنامه زمانی شما را تحت فشار قرار دهد و از وقت شما برای انجام کارهای دیگر بکاهد، نتیجه آن در طولانی مدت با ارزش است. اگر خودتان از مطالعه لذت نمی برید، چطور می توانید انتظار داشته باشید فرزندتان لذت ببرد؟ اگر فکر می کنید فرزندتان باید صِرف این که بچه است کاری را انجام دهد که خود شما انجام نمی دهید، کارتان از روی دورویی است. اگر وقت بگذارید و کتاب بخوانید به طور غیرمستقیم به فرزنداتان می گویید که خواندن مهم است. اما اگر برایش سخنرانی کنید و او را پند و اندرز دهید و برایش موعظه کنید، هرگز نمی توانید این پیام را به او منتقل کنید.